به گزارش آژانس خبري موكريان به نقل از "دويچه وله"، پس از راه اندازی رشته زبان و ادبیات کردی در دانشگاه کردستان، مشاور استاندار کرمانشاه از تاسیس دانشکده زبان و ادبیات کردی خبر داد. در بنیاد شهریار تبریز نیز کلاسهای زبان ترکی آذربایجان آغاز به کارکرد.
در دانشگاه کردستان برای نخستین بار امسال دانشجویان در رشته زبان و ادبیات کردی تحصیل خود را آغاز کردند. روزنامه شرق در گزارشی اختصاصی (۲۰ اکتبر/۲۸ مهر) این "رویداد مهم" را برابر با اجرای اصل ۱۵ قانون اساسی یعنی همان اصل مربوط به تحصیل به زبانهای قومی در دانشگاه کردستان توصیف کرده است.
به گفته دکتر بختیار سجادی مسئول "شورای راه‌اندازی رشته زبان و ادبیات کردی" در دانشگاه کردستان دانشجویانی که در این رشته ثبت‌نام کرده‌اند، عمدتا کردزبان و تعداد آنان ۴۲ نفر هستند. مقامهای محلی تاکید میکنند که راه‌اندازی رشته زبان و ادبیات کردی در راستای وعده‌های دولت روحانی به مردم بوده است.
ارائه طرح تاسیس دانشکده زبان کردی در کرمانشاه
به دنبال راه اندازی رشته زبان ادبیات کردی در سنندج اینک در استان کرمانشاه نیز مقامات این استان از احتمال تاسیس دانشکده زبان و ادبیات کردی خبر میدهند. رمضان دهنوی مشاور استاندار کرمانشاه در امور اقوام و مذاهب از ارائه طرح تاسیس دانشکده زبان کردی ویژه استانهای کردزبان ایران با محوریت کرمانشاه، خبر داد.
دهنوی در این رابطه به خبرگزاری ایرنا گفته است که این طرح به تهران ارائه شده و قرار است در شورایعالی انقلاب فرهنگی مطرح شود و چنانچه تاسیس دانشکده زبان کردی قطعی شود، برای سال آینده میتوان از طریق آزمون سراسری به جذب دانشجو اقدام کرد.
کمال حسینی، روزنامه نگار مقیم کردستان، که برای آژانس خبری "موکریان" گزارش تهیه می‌کند، در گفت و گو با دویچه وله از استقبال کردها از "امکانات حداقلی" دولت سخن میگوید: «مسئله تاسیس یک رشته در دانشگاه و یا افزودن بخش کردی به یکی از خبرگزاری های وابسته به نهاد قدرت شاید حداقل کاری است که این دولت در این حوزه میتوانست انجام دهد اما هنوز اصل ۱۵ معطل مانده است. هنوز کودکانمان در کردستان در بدو ورود به مدرسه باید با زبانی غیر از زبان مادری تحصیل کنند و در هیچ مقطعی زبان کردی در کنار زبان های خارجی همچون انگلیسی تدریس نمیشود.»
این روزنامه نگار کرد یادآور میشود: «در حوزه فرهنگ، کردستان حتی یک روزنامه سراسری به زبان کردی ندارد و اگر هم هفته نامه یا ماهنامه ای هست امکان فعالیت آزاد و بی طرفانه در آن نيست. فرهنگستان زبان و ادبیات کردی وجود ندارد و به طور كلي محصولات فرهنگی مختص کردها بسیار محدود است.»
بیشتر بخوانید:
کمال حسینی ادامه میدهد که وظيفه دولت و در رأس آن رئيس قوه مجريه، اجراي قانون اساسي است. برابر اصل ١٥ قانون اساسی ایران "استفاده از زبانهای محلی و قومی در مطبوعات و رسانه‌های گروهی و تدریس ادبیات آنها در مدارس، در کنار زبان فارسی آزاد است". اجرایی‌کردن آن بخش از این قانون که به "تدریس ادبیات آنها در مدارس، در کنار زبان فارسی" اشاره دارد، تاكنون که ٣٦ سال از عمر اين نظام می‌گذرد هیچ گاه عملياتي نشده است.
وي مي افزايد كه علاوه بر وظيفه قانوني دولت بر اجراي قانون اساسي، روحانی در بند ۴ بیانیه شماره سوم خود که در خردادماه ٩٢ و چندروزی قبل از انتخابات منتشر شد با تکیه بر "اجرای کامل" اصل ۱۵ قانون اساسی مبني بر "تدریس زبان مادری ایرانیان (کردی، آذری، بلوچي و...) بطور رسمی در سطوح مدارس و دانشگاه‌ها" تاکید کرد.
اين روزنامه نگار مي گويد: «با توجه به ميزان رأي بالاي كردستاني ها در انتخابات به حسن روحاني، لازم بود در آستانه اولين سفر خود به اين منطقه دست آوردي مثبت براي كردها به ارمغان آورد تا حداقل كارنامه ي قابل قبولي در حوزه فرهنگ به جاي بگذارد.»
حسيني رويكرد اخير دولت را ناشي از سه عامل اصلي مي داند: «يكي پيگيري مداوم اين خواست توسط فعالان مدني و فرهنگي كرد، دوم رويكرد مثبت مديران و مشاوران فرهنگي دولت يازدهم به اقوام و اعتقاد به ظهور و بروز تنوعات فرهنگي در ايران و سوم تأثير مسائل منطقه اي و در راس آن موضوع كردها در كشورهاي همسايه.»
وي افزود: «كردها هيچگاه خود را از ايران جدا ندانسته اند اما هم در نظام فعلي و هم در رژيم گذشته از حداقلي هاي يك زيست استاندارد برخوردار نبوده اند.»
كمال حسيني مي گويد: «مشكلات و نارسايي ها فقط حوزه فرهنگ را در بر نمي گيرد بسان اجرايي نشدن اصل ١٥، اصل ٤٨ قانون اساسي نيز معطل مانده است. يعني در حالي كه بايد "در بهرهبرداری از منابع طبیعی و استفاده از درآمدهای ملی در سطح استانها و توزیع فعالیتهای اقتصادی میان استانها و مناطق مختلف کشور، باید تبعیض در کار نباشد، به طوری که هر منطقه فراخور نیازها و استعداد رشد خود، سرمایه و امکانات لازم در دسترس داشته باشد". اما همگان گواه اين هستند كه امكانات و منابع در اين مناطق؛ كردستان، آذربايجان و بلوچستان نسبت به مناطق مركزي ايران قابل مقايسه نيست و همين واقعيت تقسيم بندي ناعادلانه شهروند درجه يك و درجه دو را به لحاظ اقتصادي در اذهان پديد مي آورد همچون بخش سياسي.»
اين روزنامه نگار كرد در همين رابطه يادآور مي شود: «در حوزه سياست هم كردها به نسبت ساير اقوام ساكن ايران كمترين سهم را از قدرت برده اند و البته در اين رابطه شايد نيازي به توضيح بيشتر نباشد همين بس كه به تازگي در بين كردها يك سفير انتخاب شد و حتي اين دولت به كردهاي اهل سنت براي استانداري هم اعتماد نكرد و ما در طول عمر نظام اسلامي يك وزير كرد اهل سنت نداشته ايم. چون اساسا سني بودن بخشي از كردها، بي عدالتي ها را در اين مناطق تشديد كرده است.»
به گفته حسيني کردها در حوزه سیاسی نقشی ندارند و در عرصه اقتصادی هم در نتیجه تقسیم ناعادلانه ثروت در کشور سهمی نبرده اند. به عقیده او "نگاه امنیتی از اول انقلاب تا امروز در کردستان" مانع توسعه این منطقه شده است، چون علاوه بر بهانه تراشیهای دولت برای سرمایه گذاری های زیربنایی در کردستان، این نوع نگاه دست سرمایه گذار بخش خصوصی را هم کوتاه کرده است.
استقبال از آموزش زبان ترکی بنیاد شهریار
همزمان با تحولات فرهنگی در حوزه زبان و ادبیات کردی در دیگر مناطق قومی از جمله آذربایجان شرقی نیز خبرهایی مبنی بر آموزش زبان ترکی آذربایجان گزارش شده است. برخی از سایتهای خبری این استان خبر دادند که "کلاسهای آموزش زبان ترکی که از سوی بنیاد پژوهش استاد شهریار در شهر تبریز آغاز شده، با استقبال بینظیر مردم مواجه شده است، به‌گونه‌ای که تعداد شرکت‌کنندگان در کلاسها از ظرفیت محل آموزشی زیاد بوده است.
فعالان فرهنگی آذربایجان به دویچه‌وله گفتند، آموزش زبان ترکی آذربایجان در تبریز به صورت داوطلبانه برگزار میشود و دولت در برپایی این کلاسها هزینهای را تقبل نکرده است.
به گزارش "تبریز بیدار" پایگاه خبری و اطلاع رسانی شهر تبریز، کلاسهای بنیاد شهریار که به‌عنوان شاخه استانی"فرهنگستان‌زبان و ادب فارسی" فعالیت می‌کند، به دلیل ماهیت غیرسیاسی فرهنگستان مورد استفبال مردم قرار گرفته است. از سوی دیگر برخی دیگر از سایتهای محلی آذربایجان از "پولی شدن" و "اخلال" در برگزاری این کلاسها خبر دادند.
یکی از شرکت کندگان این کلاسها میگوید بانیان جلسه اظهار داشته‌اند که شرکت در این کلاسها منوط به پرداخت شهریه ۶۰ هزار تومان و ارائه کارت ملی است. این در حالی است که بنیاد شهریار بنیادی غیرانتفاعی است و حتی برای سایر کلاس‌هایی که در حال حاضر برگزار می‌کند، وجهی از شرکت‌کنندگان دریافت نمی‌‌کند
راه اندازی رشته زبان و ادبیات کردی در دانشگاه کردستان و برگزاری کلاسهای زبان ترکی آذربایجان در بنیاد پژوهشی شهریار تبریز نشان میدهد که دیگر در اجرای اصل ۱۵ قانون اساسی پس از ۳۶ سال تاخیر، درنگ جایز نیست. به گفته کارشناسان امور اقوام، دولت روحانی برای اجرای این اصل مهم و "معطلمانده" به رویکرد جدیدی در حوزه فرهنگی اقوام نیاز دارد.
*اين مصاحبه با اندكي تصرف و تخليص اول آبان ماه ١٣٩٤ در "دويچه وله" منتشر شده است.
