نویسنده لقمان قنبری
تبیین و استنتاج شخصی من از افکار و اعمال شهروندان ایرانی در رابطه با خداشناسی و دیانت این است که بسیاری از ما در حال پرستش و ارجاع اعمال و نیات خوب و بد خویش به خدایی هستیم که من آن را مسامحتاً خدای دوم یا "خدای متکثر" می نامم.
آیا ما یک خدای واحد داریم یا یا خدایان متکثیر داریم؟ ایا این امکان وجود دارد که ما هم زمان هم خدای واحد را داشته باشیم و هم خدایان متکثر؟آیا می توان گفت مردم در کنار پذیرش خدای واحد و مشترک البته با ذهنیت انتزاعی، هر کدام برای خود صاحب خدایی هستند؟ آیا امکان دارد خدای دوم(خدایان) برساخته ذهن نباشد و حقیقت داشته باشد؟
پاسخ به این سوال¬ها بسیار پیچیده و سخت است. با این وجود فهم ناچیز من این است که ما هر کدام برای خود خدایی داریم که من آن را "خدای من" یا "خدای خودی شده " و یا خدایان متکثر می نامم. به عبارت دیگر می توان از مفهوم "خدا متکثر" که نقطه مقابل خدای واحد(الله) است برای نامیدن خدایان شخصی شده استفاده کرد. به یقین نمی توان گفت این خدایان متکثر با خدای احد و واحد چه رابطه¬ای دارند. برای مثال آیا پذیرش خدایان متکثر به معنی زیر سوال رفتن وحدانیت و احدیت خدای واحد است یا اینکه خدایان شخصی شده و متکثر همان خدا واحد می باشد که به تناسب هر ملت، آیین و فرد متکثر شده است.
اعمال و رفتار افراد جامعه، من را به این نتیجه رسانیده است که اگر ما خدا واحد و حقیقت مطلق را مسامحتا خدای اول(الله) و خدایان خودی شده (شخصی شده) را خدای دوم بنامیم در این صورت می توان گفت خدای اول خدایی واحد، انتزاعی، مطلق، غیرقابل دسترس، مربوط به اخرت و تاحدود زیادی مشترک بین همه مردم است. اما خدای دوم(خدایان) بیشتر کاربردی، قابل دسترسی، این دنیایی، متکثر و شخصی شده می باشد.
فهم من این است که مردم هر روز بیشتر از گذشته برای کسب مغفرت دنیا و حتی اخرت خود به خدای دوم و شخصی شده رجوع می کنند. تفاوت این خدا یعنی خدای شخصی شده با خدای احد واحد در این است که در خدای واحد شما در مالکیت خدا هستید اما در خدای شخصی شده ظاهرا این خدایان هستند که به مالکیت شما در آمده¬اند و دقیقاَ خطر از همین جا شروع می شود که هر کس و هر جامعه¬ای ادعا بکنید خدای او موجه¬تر و برتر از خدای دیگری است. خدایی من در مقابل خدای شما، خدای محمد در مقابل خدای عیسی، خدا سنی در مقابل خدای شیعه، خدای علی در مقابل خدای عمر، خدای اسلام در مقابل خدای امریکا. نباید فراموش کرد که بیان روزمره ما آن هنگام که می گویم "من هم خدایی دارم" یا "خدای من هم یک روزی به حساب شما می رسد" و یا اینکه وقتی می گوید "شما هستید و خدای خودت، دیگر خود دانی" به معنی وجود خدای دوم و شخصی شده در مقابل خدای واحد است.
